Khi lập kế hoạch, phải theo thứ tự ngược: hậu dân sinh, chấn dân khí, khai dân trí
Ts. Nguyễn Đình Thắng
Ngày 20 tháng 12, 2020
Phần lớn chúng ta thuộc nằm lòng lời cổ vũ của cụ Phan Châu Trinh: khai dân trí, chấn dân khí, hậu dân sinh. Vấn đề là, lời cổ vũ ấy vẫn mang nguyên giá trị ngày hôm nay; nghĩa là sau 100 năm nó vẫn chưa thực hiện được. Trong suốt 100 năm ấy, không ít những người trăn trở và những nỗ lực thử nghiệm. Ngay lúc này, trên Facebook có những trang cổ xuý khai dân trí và chấn dân khí. Ở Việt Nam có Viện Phan Châu Trinh được thành lập và điều hành bởi những người có lòng và đáng kính.
Không mấy ai tranh cãi là “khai dân trí, chấn dân khí, hậu dân sinh” là việc đúng, phải làm. Câu hỏi đặt ra là, phải chăng chúng ta, hơn 100 năm qua, đã làm sai cách nên chưa tạo ra được sự thay đổi mong muốn?
Cụ Phan Châu Trinh đề ra chủ trương, nhưng không cho công thức thực hiện. Những người cùng thời và các thế hệ hậu bối phải tự mày mò. Và trong sự mày mò ấy, chúng ta cho rằng phải đi tuần tự từ khai dân trí, rồi đến chấn dân khí và khi đã xong cả 2 công đoạn ấy thì mới tính đến hậu dân sinh. Theo tôi, lối tư duy xuôi như vậy dẫn đến tình trạng mất phương hướng, không hiệu quả.