Ts. Nguyễn Đình Thắng
Cây Vấn Đề (Problem Tree) giúp truy căn nguyên của một vấn nạn, tiền đề để giải quyết vấn nạn tận gốc. Bằng không thì chỉ là đối phó tình huống, phản ứng tạm bợ.
Biểu Đồ Chuyển Đổi (Change Diagram) mô phỏng chuỗi chuyển đổi dây chuyền từ dưới lên trên khi căn nguyên được tác động từ ngoài. Nếu tác động đúng cách, vấn nạn sẽ dần dà được giải quyết.
Trong biểu đồ chuyển đổi, mỗi nhân trong quan hệ nhân-quả của Cây Vấn Đề trở thành một yếu tố chuyển đổi -- khi căn nguyên được tác động, nó lại tác động dây chuyền lên yếu tố ở tầng trên nó. Nhân ở tầng dười trở thành yếu tố chuyển đổi cho quả ở tầng trên. Cứ vậy, ảnh hưởng dây chuyền cuối cùng sẽ tác động đến thân cây và làm thay đổi nó.
Trong hình minh hoạ dưới đây, bên trái là Cây Vấn Đề và bên phải là Biểu Đồ Chuyển Đổi tương ứng. Các nguyên nhân gốc được đánh dấu bằng ngôi sao mầu xanh dương. Các yếu tố chuyển đổi được thể hiện bằng hình tròn. Yếu tố chuyển đổi gốc cũng được đánh dấu bằng ngôi sao mầu xanh dương.
Hình 1. Sự tương ứng giữa Cây Vấn Đề và Biểu Đồ Chuyển Đổi
