- Xã Hội Dân Sự & Dân Chủ
- Posted On
Hiện tượng “lời tiên tri thành sự thật” và triển vọng dân chủ hoá Việt Nam
Hoàn cảnh đã tương đối thuận lợi để tiến trình dân chủ hoá bắt đầu
Ts. Nguyễn Đình Thắng
Ngày 28 tháng 12, 2020
Lời tiên tri thành sự thật, tiếng Anh là self-fulfilling prophecy, là một hiện tượng thoáng nghe có vẻ huyền bí nhưng thực ra lại rất thông thường khi người tiên tri là yếu tố quyết định cho sự thành tựu của lời tiên tri. Chẳng hạn, một học sinh tiên đoán rằng mình sẽ tốt nghiệp trung học cho nên chăm chỉ học hành thì triển vọng tốt nghiệp gần như chắc chắn. Ngược lại, một học sinh đinh ninh sẽ không thể nào ra trường nên chẳng học hành gì thì xác suất ra trường là số không. Nghĩ sao ra vậy vì trong cả 2 trường hợp, em học sinh là chủ thể quyết định kết cục của lời tiên đoán.
Ẩn sau câu chữ “là yếu tố quyết định” là giả định rằng đương sự không phải đối mặt với trở lực vượt quá khả năng khắc phục. Nhiều trẻ em người Hmong và người Tây Nguyên không thể tự mình vượt qua nghịch cảnh không hộ tịch, hộ khẩu; dù cố gắng cách mấy, các em vẫn không thể tốt nghiệp trung học khi không có giấy tờ hợp pháp. Muốn các em trở thành yếu tố quyết định thì chúng ta phải giảm hoặc xoá nghịch cảnh.
Tiến trình dân chủ hoá
Tôi dùng hiện tượng “lời tiên tri thành sự thật” để diễn đạt một cách dễ hiểu kế hoạch 10 năm dân chủ hoá đất nước mà BPSOS đề xướng năm 2010 và bắt đầu triển khai giữa năm 2012.
Dân chủ là trạng thái xã hội khi người dân ảnh hưởng chính sách, giám sát việc thực thi chính sách, và thay đổi thể chế nếu cần. Dân chủ hoá là tiến trình chuyển đổi từ không có ảnh hưởng sang tăng dần ảnh hưởng của người dân lên chính sách, việc thực thi chính sách và thể chế. Nói cách khác, đó là tiến trình giảm dần các trở lực và tăng dần các trợ lực để người dân trở thành yếu tố quyết định. Giảm trở lực và tăng trợ lực là sách lược dân chủ hoá của chúng tôi.
Sau hơn 8 năm, các trở lực đã giảm và các trợ lực đã tăng đủ để cho phép người dân, nếu quyết tâm và làm đúng việc đúng cách, có thể tăng dần ảnh hưởng lên chính quyền cấp địa phương, cấp tỉnh và, ở chừng mực nào đó, cấp trung ương. Điều này đã được chứng minh với khoảng 150 cộng đồng tôn giáo và sắc tộc ở nhiều nơi trên đất nước Việt Nam. Họ quyết tâm thay đổi hiện trạng và đang trải nghiệm hiện tượng “lời tiên tri thành sự thật”.
Cộng đồng người Hmong theo Đạo Tin Lành ở Tiểu Khu 179, Xã Liên Srônh, Huyện Đam Rông, Tỉnh Lâm Đồng
